Z historią za pan brat

                 Na przełomie roku 2012 i 2013 realizowaliśmy projekt pn.: „Z historią za pan bart”. Projekt ten miał na celu edukację i aktywizację osób starszych po 60 roku życia poprzez ich uczestnictwo w spotkaniach, wyjazdach i seminariach o tematyce historycznej oraz zaangażowaniu ich w opiekę nad miejscami pamięci narodowej.  Chcieliśmy je zachęcić do pogłębiania wiedzy historycznej dotyczącej własnego regionu pragnęliśmy rozwinąć u nich patriotyzm lokalny i narodowy. Pomogliśmy im także poznać miejsca pamięci narodowej, m. in. pomniki, nagrobki, głównie związane z historią walk o wolność w naszym regionie, ale także chcieliśmy aby mogli aktywnie i przyjemnie spędzić swój wolny czas.

            Program „ Z historią za pan brat” trwał od 14.10.2012 r. do 30.06.2013 r. Przez cały okres trwania programu organizowaliśmy monitoring (opiekę) nad miejscami pamięci narodowej, dzięki czemu odzyskały one blask swojej świetności i zostały zabezpieczone przed zniszczeniem się. Podczas programu organizowaliśmy także wyjazdy edukacyjne, a w 2013 edukacyjne spotkania, dodatkowo zorganizowaliśmy wyjazdowe seminarium historyczne pod nazwą „Rola seniorów w pielęgnowaniu tradycji historycznych i budowaniu tożsamości lokalnej i narodowej”. Wydaliśmy także dwie publikacje „Śladami tradycji przemysłowych Ziemi Zawierciańskiej” i ,,Jura 1914. Śladami Wielkiej Wojny na Jurze”, oraz zorganizowaliśmy plenerowy festyn historyczny.

            W ramach odnawiania i poznawania przez uczestników miejsc pamięci narodowej odwiedziliśmy i prowadziliśmy prace porządkowe w 20 miejscach:

1.  Pilica – założyliśmy tabliczkę na Kurhanie Powstańców z 1863 r.
2. Żarnowiec – dokumentowaliśmy mogiły z 1863 r.
3. Smoleń – odnowiliśmy tabliczki okopów strzeleckich
4. Szczekociny – została tam dokonana przez nas renowacja płyty pamiątkowej z 1939 r.
5. Udórz – wyczyściliśmy tam płyty pamiątkowe
6. Negowa – oczyściliśmy płytę pamiątkową i obszar wokół niej
7. Hucisko – wymieniliśmy tabliczki informacyjne
8. Żarnowiec – zakonserwowaliśmy płytę pamiątkową
9. Hucisko – zrewitalizowaliśmy bunkier
10. Ryczów – wyczyściliśmy płytę pamiątkową
11. Żarki – wyczyściliśmy płytę pomnika
12. Pilica – oczyściliśmy płytę pamiątkową
13. Krzywopłoty – wyczyściliśmy tablicę pamiątkową
14. Morsko – porządkowaliśmy grób z I Wojny Światowej
15. Hucisko – oczyściliśmy linię umocnień- bunkry
16. Golczowice – wyczyściliśmy płytę pamiątkową
17. Wolbrom – odnowiliśmy płytę z II Wojny Światowej
18. Chlina – oczyściliśmy płytę pamiątkową
19. Małoszyce – wyczyściliśmy płytę z II Wojny Światowej
20. Szczekociny – oczyściliśmy płytę z II Wojny Światowej

            Celem wyjazdów edukacyjnych było nauczanie uczestników poprzez przedstawienie im tradycji przemysłowych ziemi Zawierciańskiej i okolic. Podczas wyjazdów edukacyjnych zapewniliśmy opiekę przewodników, oraz ciepły posiłek dla każdego uczestnika. Łącznie w naszych wyjazdach wzięło udział 105 seniorów, 3 wycieczki po 35 osób każda. Pierwszy z wyjazdów odbył się w dniu 09 marca 2013r. Miejscem wycieczki były Gliwice. Uczestnicy odwiedzili radiostację, zabytkową kopalnię węgla kamiennego GUDIO i zabytkową stację wodociągową Zawada. Drugi z wyjazdów odbył się 16 marca 2013r. Miejscem wycieczki był Kraków. Pierwszym punktem do zwiedzania było Opactwo Benedyktynów w Tyńcu. Cennym obiektem do zwiedzania pod względem historycznym była też Fabryka Oskara Schindlera, gdzie wspomnienia o II wojnie Światowej odżyły na nowo. Kolejnym punktem było zwiedzanie zabytkowego Kościoła Świętego Piotra i Pawła. 29 kwietnia 2013r. wyruszyliśmy do Częstochowy. Uczestnicy mogli zwiedzić między innymi Muzeum Zapałek oraz klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie.

            W ramach drugiej części naszego programu zorganizowaliśmy 6 spotkań edukacyjnych. Na spotkaniach została podjęta tematyka historyczna Ziemi Zawierciańskiej i Jury Krakowsko- Częstochowskiej. Na spotkania zapraszani byli prelegenci, którzy wypowiadali się na tematy historyczne. Tematyka, która obowiązywała na spotkaniach to między innymi: historia regionu, historia I i II Wojny Światowej, historia Żydów zamieszkujących obszar powiatu Zawierciańskiego oraz kopalnie położone w okolicy. Podczas wszystkich spotkań zapewniliśmy uczestnikom poczęstunek. Pierwsze spotkanie edukacyjne zostało zorganizowane w dniu 16 stycznia 2013r. Tematem przewodnim był: „Zabytki Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej”. Prelegentem był Pan Wojciech Latacz, Przewodnik Jurajski. Drugie spotkanie edukacyjne miało miejsce 15 lutego 2013 r. Tematem przewodnim był temat: „Krzyże z militariów w krajobrazie Jury Krakowsko- Częstochowskiej. Prelegentem był Pan Dominik Synowiec, konserwator sztuki, członek Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Trzecie spotkanie zorganizowaliśmy  w dniu 14 marca 2013 r. Tematem przewodnim był „Cześć i Chwała bohaterom. Ślady Powstania Styczniowego na Ziemi Zagłębiowskiej” Prelegentem tego spotkania był Pan Dariusz Jurek, prezes Stowarzyszenia Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego Będzin. Organizacja czwartego spotkania odbyła się 17 kwietnia 2013 r. Tam natomiast przewodziły tematy: „Historia i współczesność zawierciańskich Romów – wójt Romów” oraz „Cmentarz Żydowski w Częstochowie”. Prelegentem tego spotkania był Pan Wojciech Paszkowski. Piąte spotkanie edukacyjne zostało zorganizowane w dniu 15 maja 2013 r. Jego tematem przewodnim był „Sławków – od średniowiecza do dzisiaj – historia, ludzie, zabytki. Prelegentem był Pan Maksym Pięta. Szóste, a zarazem ostatnie spotkanie odbyło się 12 czerwca 2013 r. z głównym tematem o tytule: „Zamek Ogrodzieniecki – dawniej i dziś”, gdzie prelegentem był Pan Jan Janeczek, przewodnik PTTK.

            Wyjazdowe seminarium pod nazwą „Rola seniorów w pielęgnowaniu tradycji historycznych i budowaniu tożsamości lokalnej i narodowej” odbyło się w dniach 5-6 kwietnia 2013 roku. W ramach seminarium zorganizowaliśmy 8 dwugodzinnych prelekcji. Seminarium na rzecz aktywności społecznej osób starszych zostało zorganizowane w ośrodku edukacyjno-naukowym w Smoleniu należącym do Zespołu Parków Krajobrazowych w Będzinie. Tak jak miało to miejsce w listopadzie 2012 roku, również to spotkanie przebiegało pod okiem doświadczonych wykładowców. Głównymi tematami były między innymi wykłady: dr Jerzy Abramski – „Ulice Zawiercia w Zagłębia przykładem budowania tożsamości lokalnej i narodowej”, mjr Grzegorz Gdula – „Współpraca wojska ze społeczeństwem w pielęgnowaniu tradycji historycznych na przykładzie działalności 34 śląskiego Dywizjonu obrony Powietrznej”, Marcin Bergier – „Zawierciańscy Żydzi – rola Izraela w pielęgnowaniu tradycji historycznych swojego narodu”, Jarosław Wesołowski – „Przykłady aktywizacji seniorów w pielęgnowaniu tradycji historycznych”, Dariusz Kurek – „Pielęgnowanie tradycji historycznych w Zagłębiu”. Celem seminarium było ukazanie seniorom jak ważna jest ich rola w pielęgnowaniu tradycji historycznych oraz budowaniu tożsamości lokalnej i narodowej oraz na czym ona polega. W trakcie trwania seminarium uczestnikom zostały ukazane działania, które podejmuje m.in. Sekcja Historii, Oświaty i Ochrony Zabytków, celem podtrzymywania pamięci o historycznych dziejach. Uczestnikom seminarium zostały także zaprezentowane działania, które mogliby podjąć, by pielęgnować i budować tożsamość lokalną. 8 dwugodzinnych prelekcji, które były organizowane w ramach seminarium odbyło się w specjalnie wynajętej na tę okazję Sali szkoleniowej. Uczestnikom seminarium wyjazdowego zapewniliśmy przejazd, dwudniowe wyżywienie, nocleg i ubezpieczenie. Każdy z uczestników dostał przygotowane materiały szkoleniowe. Seniorzy uczestniczący w wyjeździe seminaryjnym mieli również zapewnioną usługę przewodnicką podczas wyjazdu w dniu 6 kwietnia do Pilicy. W drugim dniu seminarium tj. 6 kwietnia 2013 r. odbyła się wycieczka autokarowa „ Śladami zabytków Pilicy”. Podczas wyjazdu seniorzy zwiedzili Klasztor O.O. Franciszkanów Sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej Opiekunki Rodzin. Historię tego miejsca opowiadał mieszkający tam Franciszkanin. Na tynku uczestnicy wycieczki poznali także inne zabytki Pilicy.

            W ramach projektu ,, Z historią za pan brat” realizowanego przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej wydano dwie publikacje: Piotra i Krzysztofa Orman ,,Jura 1914. Śladami Wielkiej Wojny na Jurze” oraz Macieja Świderskiego ,,Śladami tradycji przemysłowych Ziemi Zawierciańskiej”. Pierwsza publikacja Panów Piotra i Krzysztofa Orman ,,Jura 1914. Śladami Wielkiej Wojny na Jurze” to zbiór tekstów o różnych zagadnieniach związanych z jurajskim epizodem Wielkiej Wojny. Epizody zostały tak dobrane, by każdy czytelnik mógł wyobrazić sobie funkcjonowanie jurajskich cmentarzy wojennych. Sam autor twierdzi, że ,,w broszurze każdy zainteresowany tematem czytelnik powinien znaleźć coś ciekawego i nie musi przy tym posiadać wiedzy osiąganej dopiero na pewnym poziomie znawstwa tematu”. Z kolei druga publikacja Pana Macieja Świderskiego ,,Śladami Tradycji Przemysłowych Ziemi Zawierciańskiej” zawiera opisy kopalni kalcytu, wielkiego pieca w Józefowie i kolejek wąskotorowych. Można w niej znaleźć informacje na temat początków powstania złóż węglowych, rudach żelaza i ich wykorzystywaniu w przemyśle na ziemi zawierciańskiej jak również opis miejscowości przemysłowych na terenie powiatu zawierciańskiego.

            25 maja 2013 r. zorganizowaliśmy festyn historyczny na parkingu przy Centrum Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Jury w Podlesicach i stanowił podsumowanie projektu. Uczestnicy festynu mogli zwiedzić między innymi rezerwat przyrody Góra Zborów i okolicę. w ramach festynu odbyły się warsztaty charakterystyczne dla regionu Jury Krakowsko-Częstochowskiej: historii regionu, rękodzieła historycznego czy folkloru. Warsztaty z rękodzieła obejmowały zajęcia z ceramiki, filcowania i bibułkarstwa. Celem zorganizowanych warsztatów było ożywienie wyobraźni i emocji uczestników oraz podniesienie umiejętności społecznych, pewności siebie i samooceny. Warsztaty poprowadzone zostały przez wykwalifikowane osoby, posiadające wiedzę z zakresu rękodzieła, folkloru i historii. Podczas zajęć z historii regionu uczestnicy zostali zaznajomieni z historią ziemi zawierciańskiej i okolic. Zajęcia z folkloru natomiast, umożliwiły podniesienie umiejętności artystycznych z zakresu wykonywania przedstawień folklorystycznych.

Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programuna rzecz Aktywności Społecznej

Osób Starszych na lata 2012-2013 w formie wspierania realizacji zadania publicznego.