Aktualności

Władysław Tuwan - pierwszy Prezydent Zawiercia

Władysław Tuwan - pierwszy prezydent Zawiercia

 Autor: Kazimierz Ciechanowicz

    Przez wiele lat zastanawiałem się dlaczego Władysław Tuwan był prezydentem Zawiercia tylko przez 9 miesięcy, a Kazimierz Pawłowski 6 lat? (tak podaje literatura zawierciańska). Dlaczego o pierwszym prezydencie, poza jednozdaniową informacją nic więcej nie wiemy. Kim był, skąd pochodził Tuwan? Zdopingował mnie zbliżający się jubileusz 100-lecia nadania praw miejskich Zawierciu, bym wyjaśnił swoje wątpliwości. Po kilku miesiącach mrówczej pracy przedstawiam poniżej to, co udało mi się ustalić.

  Władysław Stefan Tuwan (31.08.1875 - 2.12.1938), urodzony w Suchedniowie, czynownik (urzędnik carski), technik, prezydent Zawiercia, syn Aleksandra (czynownika) i Wandy z Urbańskich.

    Tuwan pracował w Towarzystwie Akcyjnym „Zawiercie” i Towarzystwie Akcyjnym Zakładów Lniarskich w Żyrardowie. W dniach 12-15 kwietnia 1917 r. uczestniczył  wspólnie ze Stanisławem Czaplickim, kierownikiem laboratorium chemicznego (z Zawiercia) i Stanisławem Szymańskim, dyrektorem Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”, w Nadzwyczajnym Zjeździe Techników Polskich w Warszawie.

  Jego żoną została Helena Aniela (Halina) Wątróbska, jedna z najbogatszych mieszkanek Żyrardowa, pochodzenia szlacheckiego. Jej dziadek Mikołaj Wątróbski był dyrektorem największej w Europie fabryki przemysłu lniarskiego – Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Żyrardowskich, zatrudniających na początku XX wieku 8000 ludzi.

    Ślub Tuwana odbył się 20.04.1909 r. w Żyrardowie, w kościele p. w. Matki Bożej Pocieszenia, sakramentu małżeńskiego udzielił nowożeńcom ks. proboszcz Karol Bliziński. Zapowiedź ślubu miała miejsce w kościele p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Zawierciu. Zaproszenie świadka ślubu przyjął znaczący na tamtejszym terenie fabrykant warszawski, dyrektor Henryk Drozdowski.

  W 1919 r. Zawiercie podniesiono do godności miasta wydzielonego. Tym samym gospodarz miasta przyjął tytuł prezydenta. Wybory w czerwcu 1919 r. przeprowadzono na zasadach pięcioprzymiotnikowych (powszechne, tajne, bezpośrednie, równe i proporcjonalne). Władysław Tuwan został wybrany pierwszym prezydentem Zawiercia, na kadencję 1919 – 1922, przy nikłej frekwencji wyborczej. Reprezentował lobby zawierciańskiego przemysłu, podobnie jak jego dwaj następcy: Kazimierz Pawłowski i Jan Janik. Jak podaje Stanisław Rajczyk, objęcie magistratu przez Tuwana zakłócił ciekawy, raczej o posmaku humorystyczny incydent. Jeden z przegranych kontrkandydatów, niejaki Brzozowski, niedoszły ksiądz, podburzył grupę głęboko wierzących kobiet, które gromadnie zebrały się pod magistratem, na ulicy 3-go Maja, i osadziły na fotelu prezydenckim Brzozowskiego, spokojnie urzędującego przez kilka dni. Po tym to dopiero okresie policja przywróciła władzę prawowitemu elektowi. Zawiercianie ze śmiechem kwitowali „rządy” samozwańca, porównując go do Dymitra Samozwańca osadzonego przez Polaków w Moskwie. Mówili – Zawiercie ma swojego samozwańca.

  Tuwan, emerytowany urzędnik, zmarł 2.12.1938 r. w Żyrardowie, w wieku 63 lat. Pochowany został w wybudowanej na początku XX wieku kaplicy rodziny Wątróbskich, na cmentarzu parafialnym w Żyrardowie.

Jego żona Helena – Aniela (1889-1940) przeżyła męża o dwa lata. Tuwanowie w małżeństwie mieli syna Jerzego (1910 –1972), absolwenta Uniwersytetu Warszawskiego i córkę Alinę (1921 – 2007). Dzieci nie założyły rodzin, zmarły bezpotomnie.